Ο ΟΣΙΩΤΑΤΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ Ο ΠΑΠΟΥΛΑΚΟΣ ΣΤΗ ΘΗΡΑ (1854) ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟ (1854-1861) - Αρχιμ. Νεκταρίου Ν. Πέττα - Δρ. Βυζαντινής Τέχνης

Διαβάστε το βιβλίο ΕΔΩ

Ο ΟΣΙΩΤΑΤΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ Ο ΠΑΠΟΥΛΑΚΟΣ ΣΤΗ ΘΗΡΑ (1854) ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟ (1854-1861)

Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας τό όνομα τού Παπουλάκου είναι ακόμη νωπό, αν καί πέρασαν 150 έτη άπό τήν κοίμησή του. Στίς περιοχές όμως πού έδρασε, είναι ιδιαίτερα ζωντανό τό πέρασμά του. Ανάμεσα σ' αύτές είναι καί δύο όμορφα νησιά τών Κυκλάδων, ή Θήρα καί ή Άνδρος. Στό πρώτο, διέμεινε τό πρώτο έξάμηνο τού 1854, ένώ στό δεύτερο έζησε έπί έξαετία. Εκεί κήρυξε, προφήτεψε, ένώ ή Άνδρος ύπήρξε καί ό τελευταίος σταθμός της έπίγειας ζωης του. Τά δύο νησιά δέν έχουν πολλούς τοπικούς αγίους καί, αν ό Παπουλάκος έπισήμως ανακηρυχθεί, τό όνομά του θά αποτελεί σταθμό στό τοπικό αγιολόγιο τών Κυκλάδων.

Όταν, κατά τό περασμένο έτος, έπισκέφθηκα τήν Άνδρο καί αργότερα τήν Θήρα, γιά νά συλλέξω στοιχεία γιά τόν αχαιό μοναχό Χριστοφόρο, διαπίστωσα ότι τό άκουσμά του ακόμη συγκλονίζει τούς κατοίκους τών νησιών. Ιδιαίτερες εύχαριστίες οφείλω στούς Ανδριώτες καί στούς Θηραίους, πού διευκόλυναν τήν έρευνά μου καί τούς θυμάμαι μέ εύγνωμοσύνη. Ανάμεσά τους είναι οί πανοσιολ. καθηγούμενοι της Μονης Παναχράντου Άνδρου π. Εύδόκιμος Φραγκουλάκης καί της Μονης Προφήτου Ήλιού Θήρας π. Δαμασκηνός Γαβαλάς, οί όποίοι προθύμως μέ φιλοξένησαν καί μού έπέ- τρεψαν τή μεταγραφή άπό τό ιστορικό άρχείο τών Μονών έγγράφων κρατικών καί έκκλησιαστικών σχετικών μέ τά «Χριστοφορικά».

Ωστόσο έν πρώτοις ευχαριστώ τόν Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, ό όποιος κατά τήν έπίσκεψη της τα- πεινότητάς μου τή Μεγάλη Εβδομάδα τοΰ τρέχοντος έτους στή Βα-σιλεύουσα μέ προέτρεψε μέ λόγια ένθαρρυντικά γιά τήν μονογρα-φία μου περί τών «Χριστοφορικών». Ώς πτωχό άντίδωρο της ευγνω-μοσύνης μου στό σεπτό πρόσωπό του άφιερώνεται τό πόνημα αυτό.

Ό Παπουλάκος υπήρξε μία παρεξηγημένη προσωπικότητα, πού συγκλόνισε τό πανελλήνιο μέ τίς προτροπές καί τίς παρεμβάσεις του, κυρίως όμως μέ τό άδολο κήρυγμά του. Έζησε καί έδρασε τήν έποχή τής Όθωνοκρατίας. Ή ύπαρξη έλληνικοΰ κράτους ήταν μία άναγκαία ιστορική πραγματικότητα. Ή δημόσια διοίκηση προσπα- θοΰσε νά οργανωθεί κατά τά πρότυπα τών λοιπών δυτικοευρωπαϊκών κρατών. Ό λαός τοΰ τότε έλλαδικοΰ χώρου έπρεπε νά δεχθεί τή νέα ύπό διαμόρφωση έξουσία μέσα άπό δυτικά μοντέλα. 

Τό κράτος παρεμβατικοΰ τύπου σέ κάθε πτυχή τής κοινωνικής ζωής τών πολιτών, δέν ήταν κάτι συνηθισμένο στούς κατοίκους τής πρώην οθωμανικής αύτοκρατορίας, πού διήρκησε πολλά χρόνια. Εξάλλου ό άγώνας τοΰ 1821 γιά έλευθερία είχε έπιδράσει στίς ψυχές τών άνθρώπων, άφοΰ δέν ήταν άγώνας έλευθερίας μόνο σωμάτων, άλλά καί ψυχών. 

Στό πλαίσιο αύτό ό Παπουλάκος, δηλαδή ό μοναχός Χριστοφόρος Παναγιωτόπουλος άπό τόν Άρμπουνα τοΰ δήμου Κλειτορίας τών Καλαβρύτων, μέ τή ζωή καί τόν άγώνα του έξέφραζε μία άντίδραση τοΰ γαλουχημένου στήν Όρθόδοξη παράδοση λαοΰ, έναντι τών άλλοιώσεων άπό τό ισχυρό κοσμικό πνεΰμα τοΰ διαφωτισμοΰ, πού μέ τήν ύλική του λάμψη, άρχισε νά εισέρχεται καί νά έπιβάλλεται άπό τό νεοσύστατο κράτος, θαμπώνοντας καί άνατρέποντας συθέμελα στίς ψυχές τών άνθρώπων τίς πατροπαράδοτες άξίες τοΰ ταλαίπωρου γένους μας. Τό άποτέλεσμα αύτής τής βίαιης υιοθέτησης τοΰ ξενόφερτου τρόπου ζωής στόν έλληνα, όδήγησε στό σημερινό άδιέξοδο καί τίς συνέπειές του τίς εισπράττουμε μέ άσύλληπτο τρόπο.

Τήν έποχή, πού άρχισε νά έπιβάλλεται μέ όλες τίς μορφές τής κοινωνίας καί τής ύπάρξεως τοΰ άνθρώπου αύτός ό «νέος» τρόπος ζωής, άν καί κατάλαβαν οί πρόγονοί μας τίς παγίδες καί τά έπακό- λουθα, ώστόσο τάχθηκαν πρόμαχοι γιά τήν αναχαίτιση αύτοΰ τού κινδύνου. Οί λίγες αύτές προσωπικότητες άρχισαν νά κηρύττουν οχι μόνο τό λόγο τού Θεού, άλλά καί τό λόγο τού άνθρώπου. Οί σημαντικές αύτές μορφές, πού έκαναν τή διαφορά, ήταν ώς έπί τό πλεΐστον ρασοφόροι, οί τελευταίοι έκφραστές τού κινήματος τών φιλοκαλιστών κολλυβάδων. Δυστυχώς όμως οί δυνάμεις τής έξουσίας ήταν ισχυρές καί κατέπνιξαν αύτές τίς μορφές. Ωστόσο ή φωνή τους άκόμη άντηχεΐ στήν σκέψη τού σύγχρονου ελληνα. Ένας άπό τούς σημαντικότερους έκφραστές τής προσπάθειας αύτής παρουσιάζεται παρακάτω.

Άρχιμ. Νεκτάριος Ν. Πέττας ύπ. δρ,

πρόεδρος τού μή κερδοσκοπικού

«Ινστιτούτου Χριστοφόρος Παπουλάκος»

Άνδρος-Άρμπουνα 2009